Przemysł gazowy w Polsce przechodzi intensywną transformację technologiczną, która ma fundamentalny wpływ na efektywność operacyjną, bezpieczeństwo dostaw oraz jakość usług dla odbiorców końcowych. W tym artykule przyglądamy się najnowocześniejszym rozwiązaniom technologicznym, które są wdrażane przez czołowe polskie firmy gazowe.
Inteligentne sieci gazowe (Smart Gas Grids)
Jedną z najbardziej przełomowych zmian w polskim przemyśle gazowym jest wdrażanie koncepcji inteligentnych sieci gazowych, które wprowadzają:
- Dwukierunkową komunikację między elementami infrastruktury i centralnym systemem zarządzania
- Automatyczne monitorowanie przepływów gazu w czasie rzeczywistym
- Wczesne wykrywanie wycieków i nieprawidłowości w sieci
- Optymalizację dystrybucji gazu w zależności od aktualnego zapotrzebowania
PGNiG inwestuje znaczące środki w modernizację sieci dystrybucyjnej, aby przekształcić ją w inteligentną infrastrukturę. Podobne działania podejmują także inne firmy, takie jak EWE czy Fortum, które dostrzegają wartość dodaną inteligentnych sieci w kontekście poprawy efektywności operacyjnej.
Inteligentne liczniki gazu
Inteligentne liczniki gazu rewolucjonizują sposób, w jaki dostawcy i odbiorcy monitorują zużycie:
- Zdalne odczyty eliminujące konieczność fizycznych wizyt pracowników
- Dokładne pomiary zużycia w czasie rzeczywistym
- Możliwość analizy trendów zużycia dla konsumentów
- Automatyczne powiadomienia o nietypowych wzorcach zużycia
- Potencjalne wykrywanie wycieków w instalacjach wewnętrznych
Do 2023 roku, PGNiG zamontował już ponad 1,5 miliona inteligentnych liczników w gospodarstwach domowych, a program ich instalacji jest kontynuowany. Inne firmy, takie jak Orlen po przejęciu PGNiG, również planują przyspieszenie procesu wymiany liczników na inteligentne urządzenia.
Internet rzeczy (IoT) w przemyśle gazowym
Technologie IoT znajdują szerokie zastosowanie w sektorze gazowym w Polsce:
- Czujniki monitorujące stan techniczny infrastruktury gazowej
- Urządzenia pomiarowe zbierające dane z trudno dostępnych miejsc
- Systemy automatycznej kontroli parametrów gazu
- Zdalne sterowanie elementami infrastruktury
Firma Lotos w partnerstwie z polskimi start-upami technologicznymi wdraża zaawansowane rozwiązania IoT do monitorowania stanu technicznego rurociągów i stacji redukcyjno-pomiarowych. Rozwiązania te pozwalają na znaczącą redukcję kosztów utrzymania infrastruktury i zwiększenie jej bezpieczeństwa.
Technologie mobilne dla pracowników terenowych
Cyfryzacja pracy terenowej stanowi ważny element transformacji technologicznej firm gazowych:
- Aplikacje mobilne dla techników umożliwiające dostęp do dokumentacji technicznej w terenie
- Systemy raportowania prac serwisowych w czasie rzeczywistym
- Rozwiązania wykorzystujące rozszerzoną rzeczywistość (AR) przy naprawach
- Oprogramowanie optymalizujące trasy przejazdów i harmonogramy prac
EWE Polska wyposażyło swoich techników terenowych w specjalistyczne tablety z oprogramowaniem do zarządzania pracami serwisowymi, co doprowadziło do 30% wzrostu efektywności działań terenowych i skrócenia czasu reakcji na awarie.
Analityka danych i sztuczna inteligencja
Zaawansowana analityka danych i algorytmy AI znajdują coraz szersze zastosowanie w polskim sektorze gazowym:
- Predykcyjne utrzymanie infrastruktury gazowej
- Algorytmy prognozujące zapotrzebowanie na gaz
- Systemy wykrywania anomalii w sieciach dystrybucyjnych
- Optymalizacja procesów logistycznych
- Personalizacja ofert dla klientów w oparciu o wzorce zużycia
PGNiG we współpracy z polskimi uczelniami technicznymi rozwija zaawansowane modele analityczne do prognozowania zużycia gazu, które osiągają dokładność na poziomie 95%, co znacząco poprawia efektywność zarządzania zapasami i dystrybucją.
Cyfrowe platformy obsługi klienta
Relacje z klientami ulegają znaczącej transformacji dzięki wdrażaniu cyfrowych kanałów obsługi:
- Portale samoobsługowe dla klientów
- Aplikacje mobilne do monitorowania zużycia i płatności
- Wirtualni asystenci i chatboty w obsłudze klienta
- Elektroniczne faktury i systemy płatności online
- Systemy CRM integrujące wszystkie kanały kontaktu z klientem
Orlen, po integracji z PGNiG, inwestuje w ujednoliconą cyfrową platformę obsługi klienta, która ma docelowo obsługiwać wszystkie produkty energetyczne koncernu, w tym gaz ziemny, paliwa i energię elektryczną.
Technologie magazynowania gazu
Innowacje w obszarze magazynowania gazu mają kluczowe znaczenie dla bezpieczeństwa energetycznego:
- Zaawansowane systemy monitorowania podziemnych magazynów gazu
- Technologie zwiększające pojemność roboczą magazynów
- Automatyzacja procesów zatłaczania i odbioru gazu
- Nowe rozwiązania w zakresie małoskalowego skraplania gazu (small-scale LNG)
W 2023 roku w Polsce prowadzone są prace nad zwiększeniem efektywności magazynów gazu poprzez wdrożenie zaawansowanych systemów kontroli i optymalizacji procesów, co ma potencjał zwiększenia dostępnej pojemności magazynowej o ok. 15% bez konieczności budowy nowych obiektów.
Technologie dla zielonej transformacji
Polskie firmy gazowe inwestują w technologie wspierające transformację energetyczną:
- Instalacje do produkcji i wykorzystania biometanu
- Technologie power-to-gas do magazynowania nadwyżek energii odnawialnej w postaci wodoru lub metanu syntetycznego
- Instalacje pilotażowe do blendingu wodoru z gazem ziemnym
- Systemy wychwytywania i magazynowania dwutlenku węgla (CCS)
PGNiG oraz Orlen prowadzą projekty pilotażowe w zakresie wprowadzania wodoru do sieci gazowej oraz produkcji biometanu z odpadów organicznych, co stanowi ważny krok w kierunku dekarbonizacji sektora gazowego w Polsce.
Cyberbezpieczeństwo w sektorze gazowym
Wraz z rosnącą cyfryzacją, wzmacniane są również systemy bezpieczeństwa cybernetycznego:
- Zaawansowane systemy wykrywania i zapobiegania włamaniom
- Segmentacja sieci operacyjnej i biznesowej
- Procedury reakcji na incydenty bezpieczeństwa
- Regularne audyty bezpieczeństwa i testy penetracyjne
- Szkolenia pracowników w zakresie cyberbezpieczeństwa
Polskie firmy gazowe, w szczególności te o znaczeniu strategicznym dla bezpieczeństwa państwa, intensywnie inwestują w systemy cyberbezpieczeństwa, współpracując z Narodowym Centrum Cyberbezpieczeństwa oraz specjalistycznymi firmami z sektora bezpieczeństwa IT.
Technologie satelitarne i dronowe
Monitoring infrastruktury gazowej z powietrza i kosmosu stanowi interesujący obszar innowacji:
- Monitoring satelitarny rozległych sieci przesyłowych
- Inspekcje infrastruktury przy pomocy dronów wyposażonych w kamery termowizyjne
- Analizy spektralne wykrywające wycieki metanu
- Mapowanie terenu dla nowych inwestycji i analiza ryzyka
PGNiG we współpracy z Polską Agencją Kosmiczną testuje wykorzystanie zobrazowań satelitarnych do monitorowania infrastruktury przesyłowej, natomiast Gaz-System regularnie wykorzystuje drony do inspekcji gazociągów wysokiego ciśnienia.
Wnioski dla sektora i konsumentów
Wdrażanie nowoczesnych technologii w polskim sektorze gazowym przynosi wymierne korzyści:
- Zwiększenie niezawodności dostaw gazu
- Poprawa bezpieczeństwa infrastruktury
- Optymalizacja kosztów operacyjnych firm gazowych
- Lepszy wgląd konsumentów w ich zużycie i koszty
- Bardziej spersonalizowane usługi dla różnych grup odbiorców
- Wsparcie dla transformacji energetycznej i dekarbonizacji
Odbiorcy gazu mogą oczekiwać, że w najbliższych latach usługi gazowe staną się bardziej cyfrowe, transparentne i dostosowane do indywidualnych potrzeb, podobnie jak miało to miejsce w sektorze telekomunikacyjnym czy bankowym.